Historie Scherpenzeel

Historie

Scherpenzeel heeft een rijke geschiedenis en een schat aan monumenten. Wie door Scherpenzeel loopt of fietst ziet in het centrum direct een aantal van die monumenten staan. In het park is Huize Scherpenzeel te vinden, een kasteel waarover we voor het eerst lezen midden 14e eeuw. Ook in het buitengebied van Scherpenzeel is het nodige te zien. Hier vindt u prachtige, monumentale boerderijen en oude bomen die ook op de monumentenlijst te vinden zijn.

Gemeentewapen- en vlag

Het gemeentewapen

Het gemeentewapen van Scherpenzeel stamt uit de riddertijd. In de dertiende eeuw konden jonge mannen van adel ridder worden. Dan moesten zij wel eerst laten zien dat zij handig met hun wapens -toen nog speer en lans- overweg konden. Hiervoor werden steekspelen georganiseerd, waar met gesloten vizier gevochten werd. Op deze spelen gebruikten de ridders een schild om zich te verdedigen tegen hun aanvallers. Die schilden waren meestal voorzien van het wapen van het riddergeslacht. Zo was toch de identiteit van de ridder vast te stellen, ondanks zijn gesloten vizier. In de zestiende eeuw kwamen in de Gelderse Vallei en omgeving veel wapens voor waarop lelies afgebeeld waren. De Heren van Scherpenzeel (veelal ridders) voerden ook lelies in hun wapen. Vandaar dat op 3 juli 1950 werd "goedgevonden en verstaan": de gemeente Scherpenzeel, provincie Gelderland, te bevestigen in het gebruik van het tevoren gevoerde wapen, waarvan de beschrijving luidt als volgt: in azuur zes zilveren lelieën, geplaatst 3:2:1. Het schild bedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee paarlen."

Het gemeentewapen is tegenwoordig het herkenningsteken van de gemeente en komt terug in onder andere de huisstijl van de gemeente

De vlag

Op 29 maart 1979 is de officiële vlag van de gemeente Scherpenzeel door de raad vastgesteld. De omschrijving luid: "Banen blauw-wit met op de scheiding van broeking en vlucht een lelie van het een in het ander, ter hoogte van 4/5 van de vlaghoogte." De kleuren en de lelie zijn ontleend aan het gemeentewapen. De vlag wordt alleen op speciaal verzoek gebruikt.

Het ontstaan van Scherpenzeel

Vroeger bestond ons land uit verschillende staatjes geleid door bisschoppen, graven, hertogen en heren. Zij probeerden meer macht te krijgen door grond te veroveren. Dit veroorzaakte oorlogen. Juist in grensgebieden van die oorlogen werden burchten en kastelen gebouwd, die dienden als een veilige plek.Vermoedelijk was dat ook het geval op de Veluwe, in het grensgebied van de toenmalige regio's ‘het Sticht' (de huidige provincie Utrecht) en ‘Gelre' (nu de provincie Gelderland).
 
De naam Scherpenzeel, toen ‘Scarpenzele' genoemd, verwijst naar een versterkt huis.Het laatste deel van het woord “zeel” is afgeleid van “zale”of “sale”, dat zaal of huis betekent. Met het eerste deel “scherpen” kan men een rij scherpe palen bedoeld hebben. Het zou in dit geval kunnen gaan om een versterkt huis omgeven door een rij palen, het prototype van een oude burcht of kasteel.

Meer informatie over de geschiedenis van Scherpenzeel kunt u vinden op de website van de oudheidkundige  Vereniging Oud Scherpenzeel.